By Jerzy Opioła - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=71089852

Czerń zbóż - pod koniec okresu wegetacji zboża, szczególnie w przypadku dłuższego utrzymywania się wilgotnej pogody można zauważyć czarno-szary nalot występujący na pojedynczych roślinach, lub nawet na całej roślinie, na kłosach, czasami również na liściach i źdźbłach.

Znaczenie/występowanie: choroba zasiedla najczęściej tkanki osłabione już wcześniej w wyniku innych uszkodzeń. Jest to często pasożyt następny w stosunku do innych chorób 

Szara pleśń - w wilgotnych warunkach atmosferycznych przede wszystkim mi osłabionych, uszkodzonych lub już wcześniej porażonych przez inne grzyby częściach roślin pojawia się szara pleśń. Choroba atakuje szczególnie dolne, dojrzale już liście. Na górnych liściach grzyb ujawnia się często również w postaci nieregularnie rozrzuconych, czerwono-brązowych plam. Bardzo charakterystyczne są objawy występujące na kłosach: na kioskach pszenicy i jęczmienia po kwitnieniu ukazują się jasno-brązowe

Rdza koronowa owsa - na liściach, czasami również na pochwach liściowych i plewkach ukazują się małe pęcherzyki, okrągłe lub w formie kreski, barwy żółto-pomarańczowej, które stopniowo obejmują coraz większe obszary, porażenia (skupiska letnich zarodników). Pojawiają się one najczęściej w końcu czerwca, na początku fazy wypełniania się ziaren zboża lub przed wyrzucaniem kwiatostanów. Następnie tworzą się niewielkie, czarne plamy

w formie kresek (skupiska zimowych

Rdza źdźbłowa zbóż - na liściach, pochwach liściowych, źdźbłach i plewkach ukazują się w formie kresek pęcherzyki barwy rdzawo-brazowej do ochry, które są skupiskami letnich zarodników grzyba. Na źdźbłach i pochwach liściowych są one usytuowane w formie pasów i w sposób widoczny otoczone resztkami rozerwanej skórki. Sąsiadujące ze sobą skupiska zarodników mogą zlewać się razem i tworzyć coś w rodzaju poduszek. W przypadku silnego porażenia, gdy duże obszary

Rdza jęczmienna - zwana również rdzą karłową jęczmienia zawdzięcza swą nazwę bardzn maleńkim, wielkości około 0,5 mm pęcherzykom, barwy pomarańczowo-żółtej do jasnobrązowej, występującym przeważnie na górnej powierzchni liści, rzadziej na spodzie liścia czy na pochewce liściowej. W późniejszym okresie pojawiają się skupiska zimowych sporów jako niewielkie plamy, raczej mające postać kresek, czarno-brązowe, najczęściej okryte skórką - usytuowane na spodzie i górnej

Rdza brunatna (pszenica, żyto) - na górnej powierzchni liści, czasami również na pochwach liści i źdźbłach ukazują się letnie skupisku zarodników grzyba jako czerwono-brązowe, owalne pęcherzyki, w przeciwieństwie do rdzy żółtej nieregularnie rozrzucone na powierzchni liścia. Później na spodzie liści, jak również na źdźbłach i pochwach liści tworzą się zimowe skupiska zarodników, zabarwione ciemno-brązowo lub czarno. Są najczęściej pokryte skórka liścia. Porażone liście żółkną i usychają.

Rdza żółta zbóż - na liściach młodych roślin występują najpierw pojedyncze żółte pęcherzyki, szczególnie w pobliżu wierzchołków liści. Następnie rozprzestrzeniają się, zabarwione już na pomarańczowo - żółto po całej powierzchni liścia. Układają się wzdłuż nerwów w długie pasy. Pęcherzyki (Uredosporangia) wydzielają zawartość w postaci uredospor. Uszkodzone części liścia żółkną i usychają. Pochewka liścia i źdźbło rzadko ulegają porażeniu, natomiast grzyb chorobotwórczy atakuje, w przypadku

Septorioza plew pszenicy - na liściach ukazują się najpierw nieregularnie rozmieszczone, owalne, 1-2 milimetrowe, następnie bardziej rozciągnięte brązowe zmiany nekrotyczne:

często miejsce infekcji ma czarny punki. Plony są często otoczone żółtawa obwódką.

W sposób typowy objawy porażenia przez S. nodorum ujawniają się w kątach ogonków liściowych: rozprzestrzeniają się również w pochewce liścia. Dokładna diagnoza

Septorioza paskowana liści pszenicy - już na najniższych liściach ukazują się nekrozy o kształtach nieregularnych do owalnych, które na brzegach liści występują często w formie pasków. Chlorofil jaśnieje w mniejszym lub większym stopniu w okolicy zainfekowanego miejsca, liście obumierają przedwcześnie i zasychają. Pod lupa można zauważyć ustawione w rzędach czarne piknidia. Przebarwienia przenoszą się również na kolanka źdźbeł i na same źdźbła, kłosy rzadko bywają porażone. Na

Czerń zbóż - pod koniec okresu wegetacji zboża, szczególnie w przypadku dłuższego utrzymywania się wilgotnej pogody można zauważyć czarno-szary nalot występujący na pojedynczych roślinach, lub nawet na całej roślinie, na kłosach, czasami również na liściach i źdźbłach.

Znaczenie/występowanie: choroba zasiedla najczęściej tkanki osłabione już wcześniej w wyniku innych uszkodzeń. Jest to często pasożyt następny w stosunku do innych chorób (np. chorób korzenia, fuzarioz kłosów, żółtej karłowatości) lub szkodników. Silne porażenie wpływa negatywnie na wydajność fotosyntezy odmian wysoko plonujących, ponieważ dostęp światła zostaje zredukowany. Niektóre grzyby czernione mogą powodować niewielkie straty w plonach ze względu na przyspieszenie procesu starzenia się liści. Grzyby z gatunku Alurnurki wytwarzają toksyny wywołujące choroby u zwierząt. Rozprzestrzenianiu się choroby sprzyja deszczowa pogoda.

CZERŃ ZBÓŻ

https://www.tygodnik-rolniczy.pl

Szara pleśń - w wilgotnych warunkach atmosferycznych przede wszystkim mi osłabionych, uszkodzonych lub już wcześniej porażonych przez inne grzyby częściach roślin pojawia się szara pleśń. Choroba atakuje szczególnie dolne, dojrzale już liście. Na górnych liściach grzyb ujawnia się często również w postaci nieregularnie rozrzuconych, czerwono-brązowych plam. Bardzo charakterystyczne są objawy występujące na kłosach: na kioskach pszenicy i jęczmienia po kwitnieniu ukazują się jasno-brązowe przebarwienia; poszczególne kioski mogą być również całkowicie zbrązowiałe. Do momentu dojrzewania cały kłos może być pokryty szara pleśnią.

Znaczenie/występowanie: szara pleśń jest bardzo rozpowszechniona, lecz do powstania strat ekonomicznych dochodzi jedynie w wyjątkowych przypadkach. Szara pleśń jest pasożytem osłabionych roślin, który atakuje części obumarłe, zranienia lub torebki pylnikowe. W przypadku porażenia kłosów infekcja przenosi się z torebek pylnikowych na plewki. Uszkodzenia tkanek przez owady ssące, jak mszyce czy przylżeńce, jak również porażenie pierwotne przez mączniaka czy septoriozę stanowią wrota infekcji umożliwiające wniknięcie zarodników szarej pleśni do plewek. Rozwojowi choroby sprzyja wilgotna i chłodna pogoda. Porażenie plonów wpływa negatywnie na barwę mąki otrzymywanej ze zmielonego zboża. Zakażone ziarno ma obniżony potencja) kiełkowania.

SZARA PLEŚŃ

By Agronom - Praca własna, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=23277040

Rdza koronowa owsa - na liściach, czasami również na pochwach liściowych i plewkach ukazują się małe pęcherzyki, okrągłe lub w formie kreski, barwy żółto-pomarańczowej, które stopniowo obejmują coraz większe obszary, porażenia (skupiska letnich zarodników). Pojawiają się one najczęściej w końcu czerwca, na początku fazy wypełniania się ziaren zboża lub przed wyrzucaniem kwiatostanów. Następnie tworzą się niewielkie, czarne plamy

w formie kresek (skupiska zimowych zarodników). Otaczają one często pierścieniowo skupiska zarodników letnich lub tworzą się rozrzucone bezładnie na spodzie liści i pochwach liściowych, pozostają jednakże przez długi czas pokryte skórka liścia.

Znaczenie/występowanie: ze względu na wysokie wymagania dotyczące temperatury oraz na obowiązkową zmianę żywiciela (żywiciel pośredni - szakłak ciernisty) rdza koronowa owsa wkracza w okres wegetacji dopiero stosunkowo późno i przed samymi zbiorami nie wyrządza najczęściej znaczących szkód. Zagrożenie istnieje przede wszystkim dla późnych zasiewów i późno dojrzewających odmian. Oprócz aspektów ilościowych należy uwzględnić również aspekt) jakościowe: np. w przypadku przeznaczenia zbiorów na cele spożywcze (płatki owsiane). Na suchych i cieplejszych obszarach uprawowych rdza koronowa owsa jest chorobą o największym znaczeniu ekonomicznym.

RDZA KORONOWA OWSA

Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=1214935

Rdza źdźbłowa zbóż - na liściach, pochwach liściowych, źdźbłach i plewkach ukazują się w formie kresek pęcherzyki barwy rdzawo-brazowej do ochry, które są skupiskami letnich zarodników grzyba. Na źdźbłach i pochwach liściowych są one usytuowane w formie pasów i w sposób widoczny otoczone resztkami rozerwanej skórki. Sąsiadujące ze sobą skupiska zarodników mogą zlewać się razem i tworzyć coś w rodzaju poduszek. W przypadku silnego porażenia, gdy duże obszary pochwaach liściowych i źdźbeł są zaatakowane, może dojść do złamania się źdźbła. Na krotko przed osiągnięciem dojrzałości przez zboże pojawiają się na tych samych częściach roślin, najczęściej na pochwach liściowych i źdźbłach czarno-brązowe, rozciągnięte pęcherzyki, które zawierają niezliczone ilości zimowych zarodników.

Znaczenie/występowanie: rdza źdźbłowa, uwarunkowana wysokimi wymaganiami temperaturowymi i konieczną wczesna fazą rozwoju na żywicielu pośrednim (wszystkie odmiany berberysu), atakuje zboża dopiero w późnej fazie wegetacji i zagraża przede wszystkim zbożom jarym. Grzyb chorobotwórczy charakteryzuje się jednakże zdolnością niezwykle szybkiego rozprzestrzeniania się. Porażenie górnych liści i partii źdźbła w pobliżu kłosa prowadzi do strat w wyniku tworzenia się niepełnowartościowych ziaren i obniżonej jakości maki. Do występowania epidemii może dojść szczególnie na bardzo suchych obszarach uprawowych lub w cieplejszych latach.

RDZA ŹDŹBŁA ZBÓŻ

By Donald Groth from United StatesLouisiana State University AgCenter - Puccinia hordei G.H. Otth, CC BY 3.0 us, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=31162691

Rdza jęczmienna - zwana również rdzą karłową jęczmienia zawdzięcza swą nazwę bardzn maleńkim, wielkości około 0,5 mm pęcherzykom, barwy pomarańczowo-żółtej do jasnobrązowej, występującym przeważnie na górnej powierzchni liści, rzadziej na spodzie liścia czy na pochewce liściowej. W późniejszym okresie pojawiają się skupiska zimowych sporów jako niewielkie plamy, raczej mające postać kresek, czarno-brązowe, najczęściej okryte skórką - usytuowane na spodzie i górnej stronie liści oraz na pochwach liściowych.

W warunkach niekorzystnych dla rozwoju grzyba może dojść do wytworzenia się nietypowych, delikatnych, żółtawo lub brązowo zabarwionych plam na liściach bez wydzielania się zarodników.

Znaczenie/występowanie: szczególnie rozlegle szkody mogą powstać kiedy porażenie nastąpi już jesienią, ponieważ odporność zboża na zimowanie zostaje osłabiona przez infekcję. Oprócz lego w wynika wczesnego i obfitego wytworzenia zarodników na wiosnę również letnia infekcja występuje wcześniej i jest silniejsza. Wczesne porażenie powoduje znaczne straty ilościowe plonów i obniża ich jakość, ponieważ ilość ziaren zawartych w poszczególnych kłosach, MTZ oraz zawartość białka są zmniejszone. Ten rodzaj rdzy jest szeroko rozpowszechniony w strefie umiarkowanej i występuje coraz częściej na obszarach intensywnych upraw środkowej Europy, powodując duże straty.

RDZA JĘCZMIENIA

By Rasbak - Own work, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=16275307

Rdza brunatna (pszenica, żyto) - na górnej powierzchni liści, czasami również na pochwach liści i źdźbłach ukazują się letnie skupisku zarodników grzyba jako czerwono-brązowe, owalne pęcherzyki, w przeciwieństwie do rdzy żółtej nieregularnie rozrzucone na powierzchni liścia. Później na spodzie liści, jak również na źdźbłach i pochwach liści tworzą się zimowe skupiska zarodników, zabarwione ciemno-brązowo lub czarno. Są najczęściej pokryte skórka liścia. Porażone liście żółkną i usychają.

Znaczenie/występowanie: duże znaczenie rdzy brunatnej polega na jej regularnym występowaniu oraz związanym z tym sumowaniem się corocznych strat plonów. Porażenie wpływa negatywnie nie tylko na plony w wyniku liczby ziaren w kłosach, lecz również na jakość w wyniku obniżenia zawartości białka. Infekcje jesienne obniżają odporność zboża na zimowanie i zwiększają podatność na infekcje wtórne, np. przez S. nodorum. Okres od momentu zainfekowania do wytworzenia się pierwszych organów wytwarzających zarodniki grzyba wynosi przy temperaturze 15 - 20°C 12 do 14 dni. Grzyb rozprzestrzenia się głównie dopiero od czerwca/lipca, ponieważ jest on ciepłolubny. Rdza brunatna, najważniejszy pod względem ekonomicznym rodzaj rdzy jest rozpowszechniona na wszystkich obszarach uprawowych pszenicy i żyta, szczególnie jednak w cieplejszych regionach i latach, na odmianach późno dojrzewających.

RDZA BRUNATNA

By Brauna55 - Praca własna, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=54718782

Rdza żółta zbóż - na liściach młodych roślin występują najpierw pojedyncze żółte pęcherzyki, szczególnie w pobliżu wierzchołków liści. Następnie rozprzestrzeniają się, zabarwione już na pomarańczowo - żółto po całej powierzchni liścia. Układają się wzdłuż nerwów w długie pasy. Pęcherzyki (Uredosporangia) wydzielają zawartość w postaci uredospor. Uszkodzone części liścia żółkną i usychają. Pochewka liścia i źdźbło rzadko ulegają porażeniu, natomiast grzyb chorobotwórczy atakuje, w przypadku silnego porażenia, również kłosy. W trakcie późniejszej wegetacji można znaleźć zimowe kolonie zarodników w postaci brązowych kresek, umieszczonych przede wszystkim na pochewkach liści i na źdźbłach. Są one bardzo słabo widoczne, ponieważ, są przykryte skórka.

Znaczenie/występowanie: we wczesnych stadiach rozwoju rośliny porażenie wpływa na rozwój nadziemnych jej części, jak również na korzenie a tym samym na gęstość łanu i ilość ziaren w kłosie. Obniżenie zdolności asymilacyjnej oraz zwiększone oddychanie celem obrony przed grzybem mają negatywny wpływ na wysokość plonów. Szczególnie źle na plony wpływa porażenie liścia flagowego i plewek (zmniejszenie MTZ, obniżona zdolność kiełkowania). Okres od momentu zainfekowania do wytworzenia się pierwszych organów rozrodczych wynosi przy temperaturze 15 - 20°C 11 do 15 dni. Rdza żółta jest najczęstszą chorobą z gatunku rdzy pszenicy w wilgotnym i chłodnym klimacie północnej Europy i na wilgotnych wyżynach. Rdza żółta może wystąpić w postaci epidemii po kilku sezonach. podczas których porażenie występowało w sposób ograniczony.

RDZA ŻÓŁTA ZBÓŻ

http://www.farmer.pl

By Maccheek - Praca własna, Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=5087504

Septorioza plew pszenicy - na liściach ukazują się najpierw nieregularnie rozmieszczone, owalne, 1-2 milimetrowe, następnie bardziej rozciągnięte brązowe zmiany nekrotyczne:

często miejsce infekcji ma czarny punki. Plony są często otoczone żółtawa obwódką.

W sposób typowy objawy porażenia przez S. nodorum ujawniają się w kątach ogonków liściowych: rozprzestrzeniają się również w pochewce liścia. Dokładna diagnoza jest możliwa jedynie na podstawie piknidiów. które najczęściej dają się zauważyć na obumarłych częściach tkanki. W stadium końcowym grzyb poraża również kłosy.

Znaczenie/występowanie: S. nodorum jest obok S. trilici jednym z najważniejszych pasożytów liści i kłosów. Porażenie występuje w trakcie wegetacji dopiero stosunkowo późno. Silne porażenie liści pod koniec rozwoju źdźbła lub na początku kwitnienia prowadzi w wyniku zmniejszenia powierzchni asymilacyjnej do obniżenia wagi ziarna. Dodatkowo roślina zostaje uszkodzona przez toksyny grzyba pasożytniczego. Okres od momentu zainfekowania do wytworzenia się pierwszych organów rozrodczych wynosi przy temperaturze 15-20 około 6 dni. S. nodonim występuje przeważnie na pszenicy lecz atakuje również odmiany pszenżyta; na jęczmieniu i życie pojawiają się jedynie plamy na liściach. Grzyb chorobotwórczy jest szeroko rozpowszechniony; występuje jednakie głownie na terenach wilgotnych i w warunkach długotrwałych opadów.

SEPTORIOZA PLEW PSZENICY

Septorioza paskowana liści pszenicy - już na najniższych liściach ukazują się nekrozy o kształtach nieregularnych do owalnych, które na brzegach liści występują często w formie pasków. Chlorofil jaśnieje w mniejszym lub większym stopniu w okolicy zainfekowanego miejsca, liście obumierają przedwcześnie i zasychają. Pod lupa można zauważyć ustawione w rzędach czarne piknidia. Przebarwienia przenoszą się również na kolanka źdźbeł i na same źdźbła, kłosy rzadko bywają porażone. Na pszenicy występuje często S. trilici wspólnie z 

S. nodorum.

Znaczenie/występowanie: usychanie porażonych części liści, względnie całych liści wpływa niekorzystnie na proces asymilacji i w wyniku obniżenia MTZ dochodzi do znacznego zmniejszenia plonów. Okres od występowania iniekcji do wytworzenia się pierwszych organów rozmnażania wynosi przy temperaturze 15 -20°C 21 do 28 dni. Czynnik chorobotwórczy jest jednakże bardzo agresywny również w niskich temperaturach, tak że może rozprzestrzeniać się podczas łagodniejszej zimy. Istnieje znaczne zróżnicowanie podatności na zainfekowanie przez S. trilici wśród odmian pszenicy. Septorioza paskowana liści jest rozpowszechniona na całym świecie i uznawana za niebezpieczną chorobę liści, przy czym czynnik chorobotwórczy występuje również bardzo często w klimacie nadmorskim oraz w obszarach górskich. Jego znaczenie wzrosło w wyniku stosowania intensywnych technik uprawowych i dzięki pojawieniu się nowych wrażliwych odmian.

Mączniak prawdziwy - biały, podobny do waty nalot grzybni z trzonkami konidialnymi,

który rozprzestrzenia się stopniowo na całej roślinie. Ukazuje się najpierw na dolnych liściach i po części na źdźble. Porażone liście żółkną i obumierają przedwcześnie. Jeśli infekcja się utrzymuje chorują również liście górne i kłosy. Na nalocie grzyba pojawiają się później czarne punkty, owocniki grzyba, zaś sam nalot przebarwia się na szaro-brązowo. Rozwój mączniaka w uprawie może następować wybuchowo

SEPTORIOZA PASKOWANA LIŚCI PSZENICY

MĄCZNIAK PRAWDZIWY

CHOROBY